WOLNE RODNIKI I ANTYOKSYDANTY, DZIAŁANIE.

 

Proces starzenia się skóry, i całego organizmu, jest powodowany przede wszystkim działaniem wolnych rodników. Do walki z nimi stosujemy antyoksydanty. Czym są wolne rodniki i przeciwutleniacze oraz jak działają one na nasz organizm postaramy się wytłumaczyć w niniejszym wpisie.

WOLNE RODNIKI

Jednym z kluczowych powodów starzenia się skóry i organizmu jest uszkodzenie przez wolne rodniki.

Wolne rodniki to atomy lub cząsteczki, które mają jeden lub więcej niesparowanych elektronów. Sprawia to, że są one niestabilne i mają dużą reaktywność, dlatego z łatwością oddziałują na różne składniki komórki.

Aby wolny rodnik przeszedł do formy stabilnej (niereaktywnej), musi pozyskać brakujący elektron – pobiera go od innej cząsteczki. W tej sytuacji ta druga cząsteczka staje się wolnym rodnikiem z niesparowanym elektronem, co czyni ją niestabilną i reaktywną. Ona również dąży do uzyskania formy stabilnej, czyli przejęcia elektronu… w taki sposób zachodzi reakcja łańcuchowa. W procesie niekontrolowanego transferu elektronów zrywane są wiązania chemiczne i powstają nowe, powodując nieodwracalne zmiany w strukturze i funkcji cząsteczek.

Wolne rodniki są niezbędne w wielu procesach biologicznych - przekazują m.in. sygnały między komórkami i regulują wiele procesów zachodzących w naszym organizmie, przez komórki odpornościowe są także wykorzystywane do usuwania patogenów. Bardzo niebezpieczny jest jednak nadmiar wolnych rodników, który może powodować wiele uszkodzeń, (np. błon biologicznych), mutacje DNA oraz nieprawidłowości w przebiegu syntezy kolagenu w komórkach.

Wolne rodniki w organizmach żywych zwykle zawierają tlen, więc często nazywane są "reaktywnymi formami tlenu”.

CO POWODUJE POWSTAWANIE WOLNYCH RODNIKÓW?

Wolne rodniki powstają podczas normalnych procesów biologicznych takich jak oddychanie komórkowe czy procesy przemiany materii. Czynniki środowiskowe, takie jak ekspozycja na promieniowanie UV, zanieczyszczenie, dym papierosowy, alkohol, zła dieta i stres również powodują powstawanie wolnych rodników w organizmie. Biorąc pod uwagę, że skóra jest głównym łącznikiem między nami a światem zewnętrznym, to właśnie w jej strukturach wolne rodniki tworzą się w największych ilościach.

W momencie kiedy promieniowanie UV (a zwłaszcza UVA) dociera do skóry właściwej, generuje powstawanie nadmiaru reaktywnych form tlenu, przez co wywiera wpływ na składniki macierzy zewnątrzkomórkowej (kolagen, elastynę, kwas hialuronowy), fibroblasty, komórki nacieków zapalnych i śródbłonka naczyń krwionośnych. Jest główną przyczyną fotostarzenia skóry. Inicjuje odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne. Dlatego tak istotna jest ochrona przeciwsłoneczna (krem z filtrem) stosowana przez cały rok.

JAK DZIAŁAJĄ PRZECIWUTLENIACZE?

Antyoksydantem (przeciwutleniaczem) jest każda cząsteczka, która może neutralizować wolne rodniki. Zwykle są to cząsteczki, które są dość stabilne z niesparowanym elektronem, więc gdy wolny rodnik przejmie ich elektron, reakcja łańcuchowa ustaje.

Ciało naturalnie zawiera przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki, w tym enzymy takie jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa.

Oprócz enzymów niezwykle skuteczne w walce z wolnymi rodnikami są: witaminy (np. E i C), karotenoidy (np. β-karoten), aminokwasy, tripeptydy (np. glutation), polifenole oraz kwas α-liponowy i koenzym Q10.

Niedobór przeciwutleniaczy w organizmie wzmaga powstawanie i kumulowanie się wolnych rodników. Proces ten, zwany stresem oksydacyjnym, zaburza homeostazę organizmu i przyspiesza starzenie się.

Warto uzupełniać zapasy przeciwutleniaczy produktami zawierającymi antyoksydanty. Stosowanie większej ilości przeciwutleniaczy naturalnie obecnych w skórze może zwiększyć zdolność skóry do neutralizacji wolnych rodników.

Obecność i skuteczność antyoksydantów w kosmetykach wiąże się z kilkoma wymogami. Przede wszystkim przeciwutleniacz musi pozostać aktywny w produkcie, dopóki go nie zastosujesz. Musi on również przenikać przez skórę w odpowiedniej ilości, aby zadziałać - pojedyncza cząsteczka przeciwutleniacza nie może zneutralizować setek wolnych rodników. Kombinacje przeciwutleniaczy zwykle działają lepiej ponieważ mogą działać synergistycznie aby uzupełnić się nawzajem. Przykładowo połączenie witaminy C i witaminy E chroniło przed uszkodzeniami UV dwa razy lepiej niż sama witamina C.

 

[1] Nowak, J. Zielonka , M. Turek , A. Klimowicz, Wpływ przeciwutleniaczy zawartych w owocach na proces fotostarzenia się skóry, Postępy Fitoterapii 2/2014

[2] Lamer-Zarawska, C. Chwała, A. Gwardys, Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej, PZWL Wydawnictwo Lekarskie

[3] https://labmuffin.com/antioxidants-skincare-what-they-do/

[4] A. Sionkowska, Chemia kosmetyczna - wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika